Kanceri i gjirit, menyrat e parandalimit.

Kanceri i gjirit është një tumor që zhvillohet nga qelizat e vetë gjirit.

Kanceri i gjirit është rritja jashtë kontrollit dhe përhapja e qelizave jo normale të indit të gjirit. Këto qeliza grumbullohen dhe formojnë një tumor, i cili shtyp, përhapet dhe shkatërron indin normal të gjirit.

Shkaqet e semundjes jane te panjohur, por dihen faktore e riskut:

• Mosha mbi 50 vjeç;
• Pasja e një kanceri gjiri më pare;
• Histori familjare të kancerit të gjirit (veçanërisht me nënën, motrën ose vajzën) të diagnostikuara përpara menopauses;
• Ndryshimet gjenetike prezente me genet BRCA1 ose BRCA2;
• Histori familjare me kancer të ovarit ;

• Femrat që nuk kanë lindur fëmijë ose lindjen e parë e kanë bërë në moshë më të madhe se 30 vjeç;
• Menstruacione në moshë shumë të hershme, para 12 vjeç;
• Menopauzë pas moshës 50 vjeç;

• Përdorimi i mjekimit me hormone (estrogjen + progesteron) për një  kohë të gjatë, më shumë se 5 vite;
• Densitet të shtuar të indeve të gjirit (e dukshme në një mamogram);
• Një histori e një biopsie gjiri që tregon një numër të rritur të qelizave  jonormale që nuk janë kanceroze (hiperplazi atipike);
• Trajtimi me rreze të sipërfaqes së gjirit, veçanërisht para moshës 30-vjeçare, p.sh., trajtimi i limfomave Hodgkin;
• Mbipesha dhe obeziteti, sidomos në menopauzë;
• Përdorimi i alkoolit;
• Duhanpirja;
• Marrja e kontraceptivëve nga goja  e pakontrolluar nga mjeku;
• Dieta dhe ushqimet e pasura me yndyrna shtazore;
• Moskryerja e aktivitetit fizik.

Cilat jane shenjat e kancerit te gjirit?

• Nishanet
• Kolle e thate
• Veshtiresi ne frymemmarrje
• Dhimbje e qafes
• Dhimbje e shpines.

Kush zhvillon kancer gjiri?

Kanceri i gjirit është kanceri më i shpeshtë në gratë. Ai mund të gjëndet në çdo moshë, por shumica e rasteve gjendet në gratë në moshë mbi 50 vjeç. Kanceri i gjirit mund të gjendet dhe tek burrat por është shumë i rrallë.

Ndiqni udhëzimet për ekzaminimet depistuese.

Depistimi apo kontrolli është zbulimi i hershëm i kancerit kur ju nuk keni asnjë shenjë të sëmundjes. Këto ekzaminime për diagnostikimim e kancerit të gjirit mund t`ju ndihmojnë ta kapni atë  në faza të hershme dhe kur ka më shumë mundësi për t’u trajtuar. Është e rëndësishme të dimë se asnjë test depistues për kancerin nuk është 100% i  saktë.

1. Mamografia

2. Ekzaminimi klinik i gjirit
Një ekzaminim klinik i gjirit është një ekzaminim fizik i gjinjve nga personeli mjekësor i trajnuar.

Kontrollo, Prek dhe Shiko…

– Gjëndër apo kokërr në gji ose nën sqetull;
• Ndryshim në formë ose në madhësi të gjirit;
• Ndryshim në lëkurën e gjinjve tuaj. si gropëza ose tërheqje;
• Skuqje, enjtje në gjinjtë, përreth tyre apo nën sqetull;
• Futje brenda të thumbit së gjirit;
• Rrjedhje lëngu nga thitha e gjirit;
• Kore ose luspa në thithën e gjirit;
• Puçrra të imta në majë të gjirit apo përreth tij;
• Dhimbje e vazhdueshme në një pjesë të gjirit tuaj, apo nën sqetull.

Njohuri të rëndësishme për gjinjtë tuaj:

• Kuptoni se çfarë është normale për ju;
• Kuptoni se çfarë ndryshimesh duhet të kërkoni dhe të prekni;
• Shiko, Prek dhe Kontrollo;
• Shkoni te mjeku për çfarëdolloj ndryshimi pa vonesë;
• Bëni kontrollin e gjirit, sidomos nëse jeni në moshën 50 vjeç e sipër.

Për zvogëlimin e rrezikut tuaj…

• Mbani dhe ruani një peshë trupi të shëndetshme;
• Kryeni rregullisht aktivitet fizik;
• Konsumoni ushqime me yndyrna të pakta;
• Konsumoni perime dhe fruta;
• Mos konsumoni alkool;
• Konsultohuni me mjekun për përdorimim e kontraceptivëve ;
• Mos pini duhan dhe shmangni duhanpirjen pasive;
• Përdorni ushqyerjen me gji për fëmijën tuaj;
• Flisni me mjekun tuaj për vlerësimin e rrezikut tuaj;

Bibliografia:

http://www.ishp.gov.al/wp-content/uploads/2015/04/6-Kanceri-i-gjirit.pdf

Medscape

https://www.google.com/search?lei=cKA4Y_zaN6q_xc8P4JiImAs&q=Kanceri%20i%20gjirit%20femeror&ved=2ahUKEwj80ovx7L_6AhWqX_EDHWAMArMQsKwBKAN6BAhAEAQ&biw=1242&bih=597&dpr=1.1

Punoi: Raimonda Lalaj, Klajdi Belishta, Adelajda Belba, Benarda Agolli.

Email: [email protected]